Er lijkt na al die “alternative facts” van de Trumps van deze wereld toch weer meer aandacht voor empirische of wetenschappelijke waarheid. Zaterdag 22 april 2017 werd in vele grote steden over de gehele wereld, ook in Amsterdam en zelfs op de Noordpool, een “March of Science” gehouden.

Een mooi artikel in De Groene Amsterdammer van 20 april as. over de het draagvlak voor de wetenschap: “Het is waar maar het klopt niet”.

In zijn column op pagina 2 van NRC Handelsblad, haalt Bas Heijne 22 april jl. Michael Grove weer eens aan. Grove wierp tegenstanders van de Brexit campagne tegen:  “People are tired of experts”  een echte opmerking in de lijn van  “post-truth” of “Ach wetenschap, ook maar een mening”

Heijne: “Onderzoek, rapporten, evaluaties, kennis van zaken, juist wanneer die je een complexe werkelijkheid voorschotelen, die niet aansluit op je beleving, die je niet onderdompelen in een weldadig bad van pleasende verleiding – dan moet er een luchtje aanzitten. Soros! Het verklaart die paradoxale mengeling van hedendaagse gedweeheid en opstandigheid. Wat aangenaam voelt en je goed uitkomt, accepteer je blindelings. Wat je oproept je leven te veranderen, offers te brengen, is manipulatie, maffia, massahysterie.”

In diezelfde krant filosofeert Hoogleraar Urban Futures, Maarten Hajers over hoe je die laatste (“emocratische”) reflex kunt tegengaan. Hij stelt vast dat het alleen belachelijk maken van “alternatieve feiten” à la Arjen Lubach niet werkt.

Het alleen citeren van de Amerikaanse senator Daniel P. Moynihan die zei: „iedereen heeft recht op zijn eigen mening, maar niet op zijn eigen feiten” zal het tij ook niet keren.

Natuurlijk moeten we tegen de macht de waarheid blijven zeggen:  “speak truth to power”. Maar er moet meer gebeuren. Al die “bubbles” met al die “eigen waarheden” spatten niet spontaan uiteen als de academicus vanaf zijn Olympus een pleidooi houdt voor vertrouwen in empirisch verifieerbare feiten.

Met een mooi beeld stelt Hajer, dat die Olympus, het feitenkasteel onvoldoende bescherming biedt tegen aanvallen vanuit de sociale media. “We wanen ons veilig in dat kasteel, maar miskennen zo wel tientallen jaren onderzoek naar de achtergrond van maatschappelijke onvrede.

Onenigheid over feiten heeft vaak te maken met de manier waarop de autoriteiten omgaan met mensen voor wie bepaalde bevindingen relevant zijn. Denk aan de recente controverse over het vaccineren van 12-jarige meisjes, of over de Groninger aardbevingsschade. Wijsheid en begrip zijn in dit soort zaken net zo belangrijk als feiten. Wetenschap is er om te duiden.” Misschien juist wel door die overvloed aan informatie via Google en de sociale media worden mensen onzeker en het is volgens Hajer ook een opdracht aan de wetenschap moed te tonen en perspectieven te bieden, na het brengen van inconvenient truth, na wetenschappelijk slecht nieuws over klimaatverandering, vaccinaties en de noodzaak tot CO₂ reductie .

“Ook dat is een academische discipline. Hier zien we de discrepantie ten voeten uit: we maken ons zorgen om de wereldwijde CO2-uitstoot en pleiten voor uitfasering van olie en gas, maar jonge gezinnen dromen juist van een huishouden dat is ingericht rond een stoer Boretti-gasfornuis. Als wij niet wezenlijk bijdragen aan een nieuwe verbeelding van het goede leven in het post-fossiele tijdperk, dan gaan wij de strijd tegen klimaatverandering niet winnen. Onze allerbeste wetenschappers moeten naar voren treden en samenwerken in nieuwe coalities die openstaan voor frisse ideeën. “

Wat mij betreft missen we de charismatische wetenschappers zoals de helaas te vroeg gestorven Wubbo Ockels. maar we hebben gelukkig nog wetenschappers als Robbert Dijkgraaf en Beatrice de Graaf.

 

Ik zag 23 oktober jl. “Zondag met Lubach” waarin Arjen Lubach ouders op de hak nam die besloten hadden hun kinderen niet meer te laten vaccineren. Ik lachte met het “lachen op commando –publiek” mee. Maar enigszins schuldbewust, schoot mij daarop een artikel te binnen met de kop: “Wat maakt Trump, Le Pen en Wilders zo sterk? Onze arrogantie.” Heb ik mij stiekem bij die groep arroganten aangesloten, die de schrijver van dat artikel voor ogen had, de progressieve, zogenaamd weldenkende elite, “ons soort mensen” dus. Lachte ik om zoveel domheid bij die prikangstouders, die heilig geloven in de wildste publicaties gedeeld op sociale media?

Zo’n arrogante lach uit die zogenaamd weldenkende goed opgeleide hoek drijft de mensen die om wat voor reden ook de aansluiting gemist hebben, de achterblijvers, naar mensen en groepen waarmee ze zich beter kunnen identificeren dan met de groep door wie ze uitgelachen worden.

En andersom plaatst dat “weldenkende deel van Nederland” de mensen, die zeg eens, voor de doodstraf, de Brexit en de Nexit zijn en dus ook tegen de EU, die voor het behoud van de echte oude Zwarte Piet zijn, al te snel in het hokje (kans)arm en/of laagopgeleid. Die misplaatste generalisatie leidt dan weer tot nog meer buitensluiting.

En zo kan het gebeuren dat de beslist niet kansarme Trump, die zich flirtend met de kansarmen, “ een beetje onnozel” noemt en de toch ook bevoorrechte Le Pen en Wilders zo’n aantrekkingskracht uitoefenen op juist de (kans)arme achterblijvers. De wraak van de achterblijvers op de arrogante elite.

Ja, en was Lubach arrogant en lachte ik daarom of was zijn infotainment-act een wanhopige poging om met lichte spot de kijker ervan te doordringen dat die prikangst echt opgeklopte onzin is, onder het mom van kennis is macht en gedeelde kennis is kracht. Ik hou het op dat laatste. Op het gebied van vaccins en geneeskunde in het algemeen, ben ik ook een onnozele. Dus ook ik moet het hebben van gedeelde kennis. Veel achterblijvers, die op arrogante wijze zijn weggezet door de deskundige elite, hebben geen vertrouwen meer in dat eerlijk delen van kennis. Kennis is macht en macht maakt niet alleen arrogant, menen zij, maar corrumpeert uiteindelijk. Zo vormt arrogantie een gevaar voor onze SAMENleving.

 

 

Van de zomer zag ik ze overal, in het Sarphatipark in Amsterdam, bij de Romeinse Arena in Nîmes en op de Place de la Comédie te Montpellier,  groepjes jongens en meisjes maar ook ouderen “hun smartphone” achterna lopen, in de achtervolging van een zeldzame Pokémon.

Mooi column materiaal dacht ik, maar de hype is al over z’n hoogtepunt heen, de kinderen zijn weer naar school. Maar toch…   Eind juli kende het spel Pokémon Go met de virtuele Japanse fantasiebeestjes 45 miljoen spelers over de hele wereld. Dat aantal was binnen twee maanden na de introductie van de game bereikt. Het aardige van dit spel was dat het geen “couch potatoes” kweekte, maar jong en oud de straat en zelfs de natuur in stuurde. In Nederland zoog de app duizenden Pokémon jagers naar Kijkduin. Die gamers vervuilden daar de boel niet alleen, ze beschadigden ook de lantaarnpalen in hun poging stroom af te tappen, omdat het spel de batterij van smartphones binnen de kortste keren leeg trekt.

De gemeente Den Haag, waar Kijkduin onder valt, leed door deze app dus aantoonbare schade, maar als een meute Pokémon Go-spelers, geobsedeerd door wat zij op hun scherm zien, uw tuintje invliegen achter Pikachu aan, kunt ook u schade leiden. Wie gaat die schade vergoeden? De producent van het spel, Niantic, lijkt de aan te spreken partij. Die meute is uw tuin al uit gevlogen. Maar hoe kunnen we Niantic verwijten dat een stel uw dahlia’s heeft vertrapt? Kan ons recht wel overweg met die door virtuele beestjes veroorzaakte schade?

Op zich mogen die gamers uw tuin in, als u hen tenminste de toegang nog niet heeft ontzegd en ook een app-producent mag virtuele poppetjes in uw reële tuin plaatsen.

De gemeente Den Haag, maar ook u, moet dus, behalve haar schade bewijzen, ook aantonen dat de producent juridisch verwijtbaar handelt, bijvoorbeeld door die Pokémon, Pokéstops of Gyms te Kijkduin of in uw tuin niet te verwijderen, ook niet na dringende verzoeken daartoe. Staat die juridische verwijtbaarheid vast, dan is het gedrag van de producent in strijd met de “maatschappelijke betamelijke zorgvuldigheid” en dat maakt de producent aansprakelijk voor de daardoor veroorzaakte schade. Die rechtsregel geldt al 100 jaar en heeft dus, anders dan de meeste apps, geen update nodig.

Vorige week kocht ik in een mooie boekhandel in Zutphen: “Van Someren & Ten Bosch” , het heruitgebrachte boekje “Hoe genees je een fanaticus” van Amos Oz, met een voorwoord van de burgermeester van Rotterdam, Ahmed Aboutaleb. Oz neemt de lezer mee in zijn zoektocht naar een remedie tegen fanatisme. “Ik zou u nu graag vertellen dat literatuur het antwoord is, want literatuur bevat een tegengif voor fanatisme door de lezer te injecteren met verbeeldingskracht. (….) Elk extremisme, elke onverzettelijke kruistocht, elke vorm van fanatisme eindigt bij Shakespeare in een tragedie of in een klucht. Maar ook verhalen worden ge- of misbruikt om er het eigen gelijk mee te bewijzen. Zelfs het Sinterklaas verhaal is niet veilig gezien de weer opgelaaide Zwarte Pieten-discussie. Oz citeert hier een dichtregel aan van Yehuda Amichai: ”Waar we gelijk hebben kunnen geen bloemen groeien.” Oz komt zo van de literatuur op een nog sterker geneesmiddel tegen fanatisme: humor. “Fanatici hebben geen gevoel voor humor. Je moet om jezelf kunnen lachen. Humor is relativisme, humor is het vermogen om jezelf te zien zoals anderen je misschien zien.” Het is geen nieuws maar Oz kan het wel mooi brengen.  Op het You Tube kanaal van “Dare to be Grey” vind je behalve een mooie animatie over de visie “Dare to be grey”( : Durf genuanceerd te denken in plaats van zwart wit ) ook een filmpje van “Van der Laan & Woe “50 kleuren grijs” waarin zij vaststellen dat je veel meer open staat voor een mening of een gedachte als je eerst even lacht.We moeten leren leven met onbesliste situaties, “misschien zelfs wel leren genieten van die situaties, leren genieten van verscheidenheid helpt misschien ook.” Oz houdt een sterk pleidooi voor inleving, empathie. Proberen ons in elkaar in te leven bij ruzie en ellende en ook als we voor 100 % gelijk menen te hebben. Oz schrijft dit alles tegen de achtergrond van het Israëlisch, Palestijns conflict. Maar ook in micro geschillen voor een rechtbank, tussen twee buren of (bijna) ex-echtelieden geldt dit advies om te proberen ons in elkaar in te leven en tegenwoordig moet ik daar ook de discussie op/in de Sociale Media aan toe voegen. Op Twitter lijkt vaak wel een afkeer te bestaan van inleving in een ander.

Alleen met wat nadenken, verbeeldingskracht, humor en relativisme kan je van een 100% overtuiging van je eigen gelijk tot probleemoplossende compromissen komen. Dan blijkt een compromis opeens niet te getuigen zwakheid of verraad maar juist van wijsheid. Niet voor niets schrijft Aboutaleb in zijn voorwoord: “Dit boekje zou verplichte literatuur op elke middelbare school moeten zijn”

22 oktober hield de voormalig minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin, – bestond er nog maar een ministerie van justitie, maar dit terzijde -, de Anton de Kom lezing 2015. Op de site van het verzetsmuseum kunt u daarover het volgende lezen:

“Toen Anton de Kom opkwam tegen de achterstelling en verdrukking van Surinamers in de toenmalige Nederlandse kolonie, was er in Nederland niet veel begrip, laat staan sympathie. Als balling in Nederland terechtgekomen, toonde hij zich desalniettemin solidair met het Nederlandse verzet tegen de bezetting door nazi-Duitsland. Hij erkende in woord en daad de universele betekenis van de menselijke waardigheid, terwijl hij zich toch zo diep bewust was van het eigene van de Surinaamse samenleving.”

Ernst Hirsch Ballin gebruikt die achtergrond van Anton de Kom om de universaliteit van de menselijke waardigheid, van de mensenrechten, te benadrukken. En hij besteedt daarbij, en dat zal geen verbazing wekken, veel aandacht aan de wat wij hier in Europa, de vluchtelingencrisis noemen. Die honderdduizenden  die naar Europa komen, waar in Libanon, Turkije en Jordanië om het miljoenen gaat.

De Middellandse Zee als mentale grens in onze hoofden? 

Wij lijken alles ten zuiden van de Middellandse Zee ook voor het gemak, “de opvangin de regio” te noemen, waar de vluchtelingen eigenlijk moeten blijven. De Middellandse Zee, zowel een natuurlijke grens als een mentale. Ernst Hirsch Ballin stelt, met oog op die mentale grens, de vraag “welk beeld wij dan hebben van de mensen in een land als Syrië, wanneer de gedachte opkomt dat “de” crisis wordt opgelost door ze met muren en prikkeldraad van “ons” te scheiden; en daarmee ook de vraag, welk beeld we van onszelf hebben, als we zoiets zouden willen.”

De Universele Rechten van de Mens als bedreiging voor lokale machthebbers

Vanaf het eind van de Tweede Wereld Oorlog tot aan de val van de muur in 1989 groeide wereldwijd het geloof in de universele rechte van de mens, in de menselijke waardigheid. Maar Ernst Hirsch Ballin ziet die universaliteit van de mensenrechten in gevaar komen. “Inmiddels echter eisen steeds meer politieke leiders in naam van het volk – hun volk – het recht op een “eigen” uitleg aan de rechten van de mens te geven. Dat is steevast een uitleg met minder vrijheden en meer afgedwongen uniformiteit. Hun zondebokken zijn meestal mensenrechtenactivisten of rechters die beweerdelijk “overvragen”, bijvoorbeeld inzake kiesrecht voor gedetineerden of openheid over homoseksualiteit.” Veel van de kritiek op die universaliteit van de mensenrechten valt samen met de angst voor verlies van eigenheid en soevereiniteit die binnen bepaalde culturen of natiestaten bestaat. Vandaar die nadruk op eigen volk en eigen cultuur. Hirsch Ballin ziet hier een misverstand ontstaan tussen universaliteit en uniformiteit. Mensenrechten mogen gerust op nationaal niveau worden uitgelegd en uitgewerkt, maar, zo stelt Ernst Hirsch Ballin vast in zijn lezing, “Anders dan het verhaal van de “clash of civilizations” ons wil doen geloven, is er geen wereldkaart met daarin ingekleurde verschillende religies en waardenpatronen.”  Veel migranten, of je ze nu vluchtelingen noemt of gelukszoekers, geven invulling aan een bredere begrip van mensenrechten, zij beginnen nieuwe “levensprojecten” zoals Ernst Hirsch Ballin dat noemt, zij oefenen daarbij rechten uit als: de rechten van vrije arbeidskeuze, van onderwijs, van gezondheidszorg, van seksuele zelfbepaling, van migrerende werknemers. “De rechten van de mens hebben vele gezichten, omdat er zoveel mensen zijn met hun eigen gezicht en zicht op de eigen existentie. Dat is niet overal ter wereld hetzelfde, en al evenmin iets dat zich laat uniformeren naar gelang van staatsgrenzen, alsof welke samenleving dan ook homogeen kan zijn en blijven.” Dat brengt ons terug naar de vraag over die grenzen die dicht moeten, die de mensen uit Syrië of uit andere delen van wereld moeten tegenhouden, omdat zij onze homogeniteit, onze eigenheid of cultuur zouden bedreigen.  Ernst Hirsch Ballin werkt dit grensbegrip nader uit.

De verdronken peuter Aylan liggend op de vloedlijn

“Er is intussen iets dat ons werkelijk moet verontrusten in de gedachte dat grenzen moeten worden gesloten, om de samenleving homogeen te houden. Zo’n gedachte als quasi-“oplossing” van de migratiecrisis verraadt dat mentale grenzen allang zijn gesloten. Soms wordt daaraan gerammeld, bijvoorbeeld door de aanblik van Aylan, de peuter met net zo’n rood truitje en blauwe broek als ons neefje of buurjongetje, of kleinkind, op het strand van Bodrum. Had die foto dezelfde schok der herkenning opgeleverd als het een donker gekleurd manneke in een kleine djellaba was geweest?Ernst Hirsch Ballin haalt Navid Kermani, winnaar van de Vredesprijs van de Duitse boekhandel,  aan, die het stelde in zijn toespraak, dat velen zowel machtshebbers als burgers, zou ik willen zeggen, in hun hoofden, -reeds voordat de gedachte van aangescherpte grensbewaking opkwam -, grenzen hebben getrokken tussen haves en have-nots van rechten van de mens. Zodoende ontkennen zij hun gelijkwaardigheid als mens en het ontnemen van perspectieven op een leven in waardigheid.”

Voor dat ik de hele toespraak hier citeer, maar die moet u wel helemaal lezen, sluit ik af met wat Ernst Hirsch Ballin laat volgens op die have en have-nots gedachte:

“Het kernbegrip van het denken over de rechten van de mens is juist de notie van een onvervreemdbare, aan iedere persoon zonder onderscheid eigen waardigheid. Men vindt het in artikel 1 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en in artikel 1 van het veel recentere Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. Dat hoeft helemaal niet te betekenen dat iedereen er hetzelfde onder verstaat. Maar de gedachte dat het een typisch product van westerse cultuur is dat elders geen “geldigheid” heeft, is faliekant onjuist. De verschillen in interpretatie bevestigen juist dat het gaat om een voor iedere mens relevant en herkenbaar ijkpunt. Wat het betekent wanneer die waardigheid wordt ontkend is, onder welke bewoordingen dan ook, manifest voor de slachtoffers van de Khmer Rouge evenzeer als voor het meisje dat is ingepalmd door een pooierboy in Nederland of een op valse getuigenis veroordeelde Amerikaan op de death row.”

Nog een slot citaat, omdat die als waarschuwing kan gelden voor de hedendaagse politiek:

“Politiek leiderschap bewijst zijn kracht niet door de adhesie vanuit een deel van de samenleving – eenzijdigheid is de weg van de minste weerstand – maar door verbindingen te zoeken, voorbeelden te stellen en gezamenlijk begaanbare wegen uit te zetten.”

Ja, het zal sommigen wel weer te soft en te “theedrinkerig” in de oren klinken, maar we zijn een wereldgemeenschap, een global village, waarin iedere persoon zonder onderscheid een onvervreemdbaar recht heeft op eigen waardigheid.

Ook hier nog een verwijzing naar de hele tekst

Als u dit leest, is het nieuwe ontslagrecht reeds in werking getreden (1 juli jl.).

Nieuwe wetten horen nieuwe duidelijkheid te scheppen. Maar vaak moet ik mijn klanten uitleggen waarom een rechtsstrijd niet gewoon opgelost kan worden door de wet er op na te slaan. Helaas roept bestudering van de wet vaak alleen maar nieuwe vragen op. Niet alleen loopt een wet altijd achter de feiten aan, dat blijkt ook in het arbeidsrecht het geval, maar vaak ook werkt de wetgever met zogenaamde “open normen”. Ontwikkelingen in het arbeidsrecht zijn bijvoorbeeld het stakingsrecht, opgekomen tijdens de industrialisatie (de IJzeren Eeuw), part time/flexwerk en de daarmee samenhangende nieuwe verdeling tussen zorg-privé en werk en meer recent het onderscheid werknemer/zzp’ers. Bij ”open normen” moet u bijvoorbeeld denken aan de regel:  “De werkgever en de werknemer zijn verplicht zich als een goed werkgever en een goed werknemer te gedragen. “ (art. 7:611 Burgerlijk Wetboek). Van zo’n regel wordt je niet veel wijzer. De rechter moet dit soort normen van geval tot geval nader “invullen”.

In onze compromissenpolitiek lukt het niet, zeker niet in een sociaaleconomische wetgeving waarbij er sprake is van een “zwakkere” en “sterkere partij”,  om scherpe keuzes te maken. Zwart wit gesteld, is kiezen voor de huurder en werknemer “links” en kiezen voor de verhuurder en werkgever “rechts”. Bij geen duidelijke keuze moet de rechter het maar uitzoeken. En ook na 1 juli zal de rechter weer veel moeten uitzoeken. De scheppers van de strip “Fokke en Sukke” laten deze verre familieleden van Donald Duck dan ook in advocatentoga juichen bij de tekst “Yes, het nieuwe ontslagrecht is nóg ingewikkelder”, zij voorzien een “lawyers paradise”. Het ontslagrecht blijft een mijnenveld. Hoe weet de werkgever of hij de juiste “passende functie” heeft aangeboden voordat hij de ontslagroute kiest? Hoe weet de werknemer dat er inderdaad een bedrijfseconomische noodzaak bestaat die dwingt tot verlies van zijn arbeidsplaats. Gezien de grote belangen die hier spelen zal het vaak de rechter zijn die hier het laatste woord zal krijgen. Ik zal in ieder geval de ontwikkelingen na 1 juli op de voet volgen, opdat ik u in voorkomende gevallen veilig door dat mijnenveld kan loodsen.

Zie ook Ontslag in de polder (Deel 1)

Moet de rechtenstudie niet van academische tot HBO-studie gemaakt worden? Die vraag werd ook voorgelegd aan de oud-decaan van de rechtenfaculteit van de Universiteit te Leiden, thans Rector Magnificus van die universiteit, prof. mr. Carel Stolker. Hij stelt in een interview met het Nederlands Juristenblad, met zoveel woorden dat de rechtenstudenten “moeten leren dat ze hun oordeel kunnen uitstellen. Dat ze leren dat ze niet onmiddellijk naar de oplossing moeten springen. Dat ze eerst nadenken en langdurig nadenken… Hebben leren ‘tegendenken’.” Hij vervolgt dan met: “Iemand heeft ooit gezegd dat het verschil tussen een HBO en de universiteit is dat ze bij de HBO oplossingen voor problemen leren vinden en dat ze bij de universiteit problemen bij de oplossingen leren zoeken.” Dat laatste lijkt weinig praktisch. Mijn klanten hebben liever dat ik op beroepsmatige ambachtelijke wijze het juiste wetsartikel of de relevante uitspraken bij hun problemen vind. Op een wetenschappelijke verhandeling van enerzijds dit anderzijds dat zitten ze niet te wachten. Helaas is de werkelijkheid weerbarstiger dan de theorie. Stolker komt dan met een mooi voorbeeld. “Een bemand zweefvliegtuigje dat met een geringde postduif in botsing komt. Dat zweefvliegtuigje stort neer en de piloot overlijdt ten gevolge van de crash, en de duif ook. De eigenaar van de duif spreekt de piloot aan en de weduwe van de piloot de eigenaar van de duif. Zo’n verhaal… En dan kun je wel zeggen: nou, dan google ik wel even ‘duif’, ‘piloot’, ‘hoge raad’ en dan kijk ik wat erover staat. Maar godzijdank, daarover vind je niets.” Die oplossing vind je dus niet in wetboeken of rechtspraak. Vaak is er geen hapklare oplossing in wet of rechtspraak te vinden. Dan moet je dus zelf gaan wikken en wegen, analyseren en vergelijken, in de huid van de wederpartij kruipen, tegenargumenten bedenken en dus kunnen spelen met de materie. Daar ben ik als advocaat een groot deel van mijn tijd mee bezig, met veel plezier en voldoening. Vaak kom je pas via dat minder praktische “tegendenken”, noem het een academische benadering of niet, toch tot een praktische bepleitbare oplossing voor de rechtzoekende. Graag denk ik met u mee.  Loop eens binnen. U kunt al mijn stukjes vinden op : http://kantoor-omnydevries.nl/artikelen-van-mr-eerde-de-vries/.

We hebben net de Waterschapverkiezingen achter de rug. Waterschappen behoren tot de oudste bestuursorganen van ons land. Aanvankelijk waren het samenwerkingsvormen tussen meerdere buurtschappen. Gezamenlijk regelden de dorpen of buurtschappen de waterhuishouding in hun gebied en bij dreigende overstromingen werden ook de dijken bewaakt en zo nodig met de bekende zandzakken verstevigd door burgers, boeren, buitenlui en grondbezitters. Die gezamenlijkheid, dat gezamenlijke doel bescherming tegen het water, dwong tot overleg en compromissen. Daarom wordt wel gezegd dat die uit de dertiende eeuw stammende Waterschappen letterlijk aan de basis stonden van ons poldermodel.

Behalve op het gebied van de waterhuishouding speelt dat poldermodel ook een belangrijke rol bij de ontwikkeling van ons arbeidsrecht, al kwam een van de belangrijkste regelingen op dit gebied niet bepaald polderend tot stand. Het op 5 oktober 1945 ingevoerde Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen (BBA) is geen wet maar een Koninklijk Besluit, uitgevaardigd door de toenmalige regering zonder dat er een parlement aan te pas kwam. Dat kon ook niet want er was toen, zo vlak na de Tweede Wereldoorlog, nog geen gekozen parlement. Toch zou dit besluit het ruim 100 jaar uithouden. Op 1 juli 2015 vervalt het BBA en wordt het vervangen, zoals het hoort, door weer een echt “polderproduct”. Op 11 april 2013 sloten de sociale partners, de vakbonden en werkgeversverenigingen een sociaal akkoord over het ontslagrecht. Dit akkoord was een reactie op de plannen van het PVDA-VVD kabinet en is in ijltempo tot wet geworden, die nu dus op 1 juli 2015 in werking treedt.

Deze column leent zich niet voor een uitvoerige bespreking van de wet, maar de  belangrijkste punten zijn:

Voor de ontslagene wegens bedrijfseconomische omstandigheden of langdurige arbeidsongeschiktheid blijft eigenlijk de oude BBA procedure gelden: er moet een ontslagvergunning worden aangevraagd bij het UWV. De kantonrechter behandelt beëindigingen wegens verstoorde arbeidsverhoudingen of disfunctioneren.

Nieuw is dat alle werknemers bij ontslag recht krijgen op een ‘transitievergoeding’ ongeacht of de UWV- of de kantonrechtsprocedure wordt gevolgd. Nu, tot 1 juli 2015,  staat een werknemer die de UWV-route doorloopt, na het ontslag nog met lege handen.

De uitkomst van de formule waarmee de transitievergoeding wordt berekend komt grofweg 2/3 lager uit dan de kantonrechtersformule. Ons ben zûnig in de polder.