Vorige week kocht ik in een mooie boekhandel in Zutphen: “Van Someren & Ten Bosch” , het heruitgebrachte boekje “Hoe genees je een fanaticus” van Amos Oz, met een voorwoord van de burgermeester van Rotterdam, Ahmed Aboutaleb. Oz neemt de lezer mee in zijn zoektocht naar een remedie tegen fanatisme. “Ik zou u nu graag vertellen dat literatuur het antwoord is, want literatuur bevat een tegengif voor fanatisme door de lezer te injecteren met verbeeldingskracht. (….) Elk extremisme, elke onverzettelijke kruistocht, elke vorm van fanatisme eindigt bij Shakespeare in een tragedie of in een klucht. Maar ook verhalen worden ge- of misbruikt om er het eigen gelijk mee te bewijzen. Zelfs het Sinterklaas verhaal is niet veilig gezien de weer opgelaaide Zwarte Pieten-discussie. Oz citeert hier een dichtregel aan van Yehuda Amichai: ”Waar we gelijk hebben kunnen geen bloemen groeien.” Oz komt zo van de literatuur op een nog sterker geneesmiddel tegen fanatisme: humor. “Fanatici hebben geen gevoel voor humor. Je moet om jezelf kunnen lachen. Humor is relativisme, humor is het vermogen om jezelf te zien zoals anderen je misschien zien.” Het is geen nieuws maar Oz kan het wel mooi brengen.  Op het You Tube kanaal van “Dare to be Grey” vind je behalve een mooie animatie over de visie “Dare to be grey”( : Durf genuanceerd te denken in plaats van zwart wit ) ook een filmpje van “Van der Laan & Woe “50 kleuren grijs” waarin zij vaststellen dat je veel meer open staat voor een mening of een gedachte als je eerst even lacht.We moeten leren leven met onbesliste situaties, “misschien zelfs wel leren genieten van die situaties, leren genieten van verscheidenheid helpt misschien ook.” Oz houdt een sterk pleidooi voor inleving, empathie. Proberen ons in elkaar in te leven bij ruzie en ellende en ook als we voor 100 % gelijk menen te hebben. Oz schrijft dit alles tegen de achtergrond van het Israëlisch, Palestijns conflict. Maar ook in micro geschillen voor een rechtbank, tussen twee buren of (bijna) ex-echtelieden geldt dit advies om te proberen ons in elkaar in te leven en tegenwoordig moet ik daar ook de discussie op/in de Sociale Media aan toe voegen. Op Twitter lijkt vaak wel een afkeer te bestaan van inleving in een ander.

Alleen met wat nadenken, verbeeldingskracht, humor en relativisme kan je van een 100% overtuiging van je eigen gelijk tot probleemoplossende compromissen komen. Dan blijkt een compromis opeens niet te getuigen zwakheid of verraad maar juist van wijsheid. Niet voor niets schrijft Aboutaleb in zijn voorwoord: “Dit boekje zou verplichte literatuur op elke middelbare school moeten zijn”