Er lijkt na al die “alternative facts” van de Trumps van deze wereld toch weer meer aandacht voor empirische of wetenschappelijke waarheid. Zaterdag 22 april 2017 werd in vele grote steden over de gehele wereld, ook in Amsterdam en zelfs op de Noordpool, een “March of Science” gehouden.

Een mooi artikel in De Groene Amsterdammer van 20 april as. over de het draagvlak voor de wetenschap: “Het is waar maar het klopt niet”.

In zijn column op pagina 2 van NRC Handelsblad, haalt Bas Heijne 22 april jl. Michael Grove weer eens aan. Grove wierp tegenstanders van de Brexit campagne tegen:  “People are tired of experts”  een echte opmerking in de lijn van  “post-truth” of “Ach wetenschap, ook maar een mening”

Heijne: “Onderzoek, rapporten, evaluaties, kennis van zaken, juist wanneer die je een complexe werkelijkheid voorschotelen, die niet aansluit op je beleving, die je niet onderdompelen in een weldadig bad van pleasende verleiding – dan moet er een luchtje aanzitten. Soros! Het verklaart die paradoxale mengeling van hedendaagse gedweeheid en opstandigheid. Wat aangenaam voelt en je goed uitkomt, accepteer je blindelings. Wat je oproept je leven te veranderen, offers te brengen, is manipulatie, maffia, massahysterie.”

In diezelfde krant filosofeert Hoogleraar Urban Futures, Maarten Hajers over hoe je die laatste (“emocratische”) reflex kunt tegengaan. Hij stelt vast dat het alleen belachelijk maken van “alternatieve feiten” à la Arjen Lubach niet werkt.

Het alleen citeren van de Amerikaanse senator Daniel P. Moynihan die zei: „iedereen heeft recht op zijn eigen mening, maar niet op zijn eigen feiten” zal het tij ook niet keren.

Natuurlijk moeten we tegen de macht de waarheid blijven zeggen:  “speak truth to power”. Maar er moet meer gebeuren. Al die “bubbles” met al die “eigen waarheden” spatten niet spontaan uiteen als de academicus vanaf zijn Olympus een pleidooi houdt voor vertrouwen in empirisch verifieerbare feiten.

Met een mooi beeld stelt Hajer, dat die Olympus, het feitenkasteel onvoldoende bescherming biedt tegen aanvallen vanuit de sociale media. “We wanen ons veilig in dat kasteel, maar miskennen zo wel tientallen jaren onderzoek naar de achtergrond van maatschappelijke onvrede.

Onenigheid over feiten heeft vaak te maken met de manier waarop de autoriteiten omgaan met mensen voor wie bepaalde bevindingen relevant zijn. Denk aan de recente controverse over het vaccineren van 12-jarige meisjes, of over de Groninger aardbevingsschade. Wijsheid en begrip zijn in dit soort zaken net zo belangrijk als feiten. Wetenschap is er om te duiden.” Misschien juist wel door die overvloed aan informatie via Google en de sociale media worden mensen onzeker en het is volgens Hajer ook een opdracht aan de wetenschap moed te tonen en perspectieven te bieden, na het brengen van inconvenient truth, na wetenschappelijk slecht nieuws over klimaatverandering, vaccinaties en de noodzaak tot CO₂ reductie .

“Ook dat is een academische discipline. Hier zien we de discrepantie ten voeten uit: we maken ons zorgen om de wereldwijde CO2-uitstoot en pleiten voor uitfasering van olie en gas, maar jonge gezinnen dromen juist van een huishouden dat is ingericht rond een stoer Boretti-gasfornuis. Als wij niet wezenlijk bijdragen aan een nieuwe verbeelding van het goede leven in het post-fossiele tijdperk, dan gaan wij de strijd tegen klimaatverandering niet winnen. Onze allerbeste wetenschappers moeten naar voren treden en samenwerken in nieuwe coalities die openstaan voor frisse ideeën. “

Wat mij betreft missen we de charismatische wetenschappers zoals de helaas te vroeg gestorven Wubbo Ockels. maar we hebben gelukkig nog wetenschappers als Robbert Dijkgraaf en Beatrice de Graaf.