Die beschamende kloof tussen rijk en arm

Oxfam Novib berekende onlangs dat in 2017 de rijkste 1 procent meer dan 50 procent van het totale mondiale vermogen bezat.  De vermogensgroei van de alle miljardairs op de wereld, die ook in 2016 ook al miljardair waren, bedroeg 762,5 miljard dollar. Om alle bewoners van de aarde die nu nog onder het extreem lage inkomensniveau “leven” van 1,90 dollar per dag, boven die 1,9 doller te tillen, is slechts 107 miljard dollar nodig. Dat is 1/7 deel van alleen die inkomensgroei van de miljardairs op de wereld.

Een ander recent nieuwsfeit dat mij deed twijfelen aan die zegeningen van de het vrijemarktkapitalisme was de, ja weer, perverse marktprijs van sommige geneesmiddelen tegen zeldzame ziekten zoals, taaislijmvlies en de spierziekte SMA. Die medicijnen zijn ongetwijfeld ontwikkeld door academici die zijn opgeleid door, grotendeels door de staat gefinancierde wetenschappelijke opleidings- en onderzoeksinstituten. Hoe kan het dan de farmaceutische industrie er uiteindelijk met de buit van door kunnen gaat. En wat voor buit: een jaar lang Spinraza, het medicijn dat helpt tegen SMA, kost € 505.000 en is daarmee het duurste medicijn ter wereld. Bij taaislijmvlies is die “jaarprijs” € 170.000.  De neiging om die fabrikanten Biogen (SMA) en Vertex (taaislijmvlies)  en eigenlijk de gehele farmaceutische industrie, te nationaliseren is dan moeilijk te onderdrukken.  Echter “tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren,”. Ik laat nu even de Groninger discussie over de NAM en de rol van de oliemaatschappijen daarin buiten beschouwing.

Maar je zou er communist van worden, zeker na lezing van dat prikkelende manifest van Gustaaf Peek: “Verzet, pleidooi voor communisme”

Helaas heeft in Nederland “de derde weg” , het Rijnlands model, na de periode Reagan en Thatcher ook al lang weer verlaten. Nauwelijks vindt nog een demping plaats van die meedogenloze gevolgen van het “Laisser-faire” vrije markt denken.  Men blijft ook maar privatiseren, zelf de rechtspraak moet gaan concurreren met de markt. En het oud bewindslieden duo Opstelten en Teeven hebben die “commerciële rechtspraak” ook nog behoorlijk voorgetrokken. De geperverteerde schuldenindustrie maakt daar nu dankbaar gebruik van.

De schuldenindustrie

Eerst nog iets over die schuldenindustrie. Al eerder schreef ik hier over de lucratieve handel in schulden (zie Gokken met Incasso’s). Ondernemingen als Nuon, Essent, Vodafone, Ziggo en bijvoorbeeld Wehkamp verkopen hun vorderingen op hun klanten aan grote incassobedrijven. Die opkopende bedrijven trachten de schuldenaren, vaak met bluf en dreiging met beslag, tot betalen te bewegen en als dat niet lukt, worden de vorderingen aan de rechter voorgelegd. Inmiddels weten wij wat een uitzichtloze schuldensituatie met de mens doet. De chaos in het hoofd wordt minstens zo groot als die van hun financiën. Ze duiken en verschijnen niet voor de rechter om hun kant van het verhaal te vertellen. Gevolg: ze worden bij hamerslag door de rechter veroordeeld tot betaling van niet alleen de oude schuld, maar ook moeten ze de hoogopgelopen proceskosten voldoen.

Maar zelfs die stempelvonnissen, afgegeven door rechters die het dossier nauwelijks bestuderen omdat de schuldenaar toch niet kwam opdagen, worden te omslachtig en te duur bevonden door de schuldenindustrie. Daarom bedacht die industrie een nieuw middel om winst te maken uit de schulden van de vaak sociaal zwakkere groep consumenten: een als rechtbank vermomde incasso-fabriek, die e-court heet. Een commerciële robot-rechter, die zijn opdrachten in hoofdzaak krijgt van zorgverzekeraars en van Bol.com, laat z’n oren gauw hangen naar die goede opdrachtgevers.

Bij haar aanval op het “staatsmonopolie” op de rechtspraak, kreeg Henriëtte Nakad, oprichtster van e-court, dus steun van nota bene het bewindslieden duo Teeven en Opstelten dat juist zou moeten waken over onze rechtstaat. En een van de pijlers van die rechtsstaat is toch de onafhankelijke overheidsrechtspraak

De kwalijke rol van het duo Opstelten en Teeven

Onderzoeksjournalisten van de De Groene, Nieuwsuur en het onderzoeksjournalisten platform Investico sloegen de handen ineen en publiceerde o.a. in De Groene het artikel “Vonnis te Koop“.

Het journalisten collectief schreef:

In de vijf jaar dat Teeven samen met Opstelten het ministerie van Veiligheid en Justitie bestierde, nam het duo verschillende maatregelen die e-Court een duwtje in de rug gaven. Maar vragen over die periode en de steun voor e-Court wil Teeven niet beantwoorden. ‘Nee dank, daar heb ik weinig zin in’, mailt hij.

Opstelten en Teeven maakten bijvoorbeeld de griffierechten voor kantonzaken bijna twee keer zo duur tot inmiddels zo’n vijfhonderd euro. Dankzij die enorme kostenverhoging kan e-Court zich presenteren als het goedkope, private alternatief.

Niet alleen Opstelten en Teeven maar ook Ard van der Steur, ook VVD, vonden de overheidsrechtspraak maar te traag en te duur, dat mocht best iets minder zorgvuldig. Laat de vrije markt daar ook maar eens op los.

Eerder biechtte Teeven in een interview met De Groene bijna trots op hoe hij soortgelijke Machiavelliaanse politiek bedreef om zijn doel te bereiken. Hij zei toen:

‘Verdere verstrenging van het strafrecht zat er nu niet meer in’, zegt Teeven. ‘Toen heb ik me toegelegd op de bezuiniging op de advocatuur. Het is een andere manier om hetzelfde effect te bereiken. Als je aan een advocaat niet al te veel tijd geeft om aan een verdachte te besteden, dan wordt het ook niet zo veel, die verdediging.’

Van het proces dat Teeven tegen zijn interviewer zou aanspannen is het nooit gekomen en ik moest aan deze uitspraak denken toen ik donderdag 1 februari jl. al die advocaten in Toga zag demonstreren voor een redelijke vergoeding voor hun werk binnen de gesubsidieerde rechtshulp.

Maar terug naar die vermarkting van de rechtspraak.

Daar waar rechtspraak onafhankelijk, openbaar, transparant en zorgvuldig moet zijn, is e-court een duister hermetisch gesloten bolwerk, gevestigd in een kasteeltje op de Veluwe. En alleen de dreiging met e-court heeft, vooral op de murw geslagen schuldenaar, al snel het door de schuldenindustrie beoogde effect. 60 % van de schuldenaren die een oproep ontvangt van e-court betaald van schrik subiet.

Maar het enige wat een robot-rechter kan, gevoed door zijn algoritmen, is voorspellen. Zoals Bol.com aan de hand van uw aankopen in het verleden kan voorspellen wat u ook een goed boek zal vinden.  Maar een rechter moet niet voorspellen, maar recht spreken. Een juridische morele afweging maken na weging van alle feiten en (persoonlijke) omstandigheden en dan tot een goed gemotiveerd oordeel komen. Dat kunnen robot-rechters niet. Wat het e-court ook niet kan, is een uitspraak doen waarmee de deurwaarder direct beslag kan leggen of een openbare verkoop kan organiseren. Dat kan alleen als een echte rechter dat vonnis heeft “goedgekeurd”. Hier ligt een kans voor de gewone rechter om verloren terrein terug te winnen.

Misschien is een mooie stap terug weer meer richting die derde weg het basisinkomen en ook een meer menselijke omgang met uitzichtloze schulden. Mooie initiatieven op dat gebied worden ontwikkeld door Pieter Hilhorst , oud wethouder van Amsterdam, politicoloog, publicist, actieonderzoek op het sociaal domein, initiatiefnemer Amargi, mede oprichter Goede Gieren Coöperatie.