Graag zou ik, net als Rosanne Hertzberger, columniste van het NRC, van al die, in hoofdzaak boze mannen willen zeggen, ach het zijn eigenlijk maar goedzakken die geen vlieg kwaad doen.

Na dit weekend twee columns in diezelfde NRC gelezen te hebben, van twee dames, wier columns ik altijd graag lees, twijfel ik. Dreigt er een escalatie in dit land of is er weinig aan de hand.

Hertzberger schrijft dit weekend over al die grimmige conflicten van de laatste tijd, over de tegenstellingen die groter dan ooit lijken tussen “Zwarte Piet-voorstanders en roetveeg-voorstanders, tussen bouwvakkers en ecologen, tussen natuurliefhebbers en boeren, tussen forenzen die door willen rijden en de mensen die blij zijn met 100 kilometer per uur.”  En legt dan een verband tussen deze werkelijkheid en de sociale media van het internet:

” Voor wie zich te veel op sociale media begeeft (wij allen), lijkt Nederland zich deze dagen op het randje van een burgeroorlog te begeven. Maar wat blijft er van die dreiging over als je Facebook en Twitter wegklikt? Kijk om je heen in plaats van op je scherm en je ziet er weinig van terug.” en verder in haar column: “Wat blijft er over als je de extremisten en de agressieve neonazi’s die vorige week de activisten van Kick Out Zwarte Piet aanvielen, wegdenkt?”  Begrijp ik haar collega-columniste Clarice Gargard, in dezelfde krant,  goed dan laat die Hertzberger niet zomaar wegkomen met zo’n laconieke relatievering van de aanval vrijdag jl. op aanhangers van de actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KOZP). Gargard beschreef die aanval als volgt:

“Een groep overwegend zwarte activisten en bondgenoten werd afgelopen week door tientallen witte, racistische extremisten aangevallen tijdens een congres van Kick Out Zwarte Piet in Den Haag. Ze werden met vuurwerkbommen begroet, autoruiten waren ingeslagen en deuren ingeramd. De politie was er, ondanks eerdere signalen, te laat bij. Slachtoffers stonden doodsangsten uit.”

Zeker geen eenmalig incident dus en die Zwarte Pieten-discussie gaat volgens haar “al lang niet meer om de kleur van Zwarte Piet. Maar om dat sommigen niet willen dat zwarte Nederlanders inspraak hebben en aandacht vragen voor hun achtergestelde politieke, economische, sociale en culturele positie in een land dat ook van ons is.”

Beide columnisten zijn stevig in hun karakterisering van die aanvallers van KOZP, Hertzberg noemt het “agressieve neonazi’s” en Gargard “racistische extremisten”.

Wel plaatst Hertzberger deze escalaties in een breder verband:

“De conflicten van onze tijd hebben een gemene deler. Telkens weer voelt een grote groep mensen, vooral onze Nederlandse mannen, zich tot in het diepst van hun ziel gekrenkt. Ze zijn goedzakken, die deugen, hard werken, geen vlieg kwaad doen, en ze voelen zich telkens weer onterecht beschuldigd van ernstige misdaden: racisme, seksisme, het vernietigen van onze planeet.” En die groep, voor zover ze als een soort “meelopers” gekenschetst kunnen worden, laat zich dan weer opjutten door de bots en en trollen van het internet en door de opportunistische en populistische rattenvangers die dat internet afschuimen opzoek naar willig kanonnenvlees voor hun particuliere strijd.

Tussen april en september van dit jaar heeft alleen Facebook al, 3,2 MILJARD! nepprofielen verwijderd, 1,5 x het aantal echte Facebook-profielen. Een nieuwe schoonmaak actie bij Twitter zal een soortgelijk resultaat opleveren, vrees ik. Een goede reden voor de redactie van “EenVandaag” om direct te stoppen met die malle rubriek “TredingVandaag”. Dat mag met recht “Fakenews” genoemd worden, gekatalyseerd door bots- en trollenfabrieken en toch dankbaar gebracht door luie journalisten.

En wat één tweet over Zwarte Piet(Black Pet)  van super influencer @KimKardashian, met 62,3 miljoen volgens, kan bereiken, blijkt wel uit de vele duizenden reacties hierop:

Gargard gaf in haar column vrijdag al aan waarschijnlijk naar de landelijke intocht van Sinterklaas te zullen gaan om te protesteren tegen Zwarte Piet. Of ze gegaan is weet ik niet, maar ik proefde bij haar wel een “heilig moeten”. Zij beëindigde haar column immers met: “hoewel ik het beangstigend vind en normaliter liever van een afstand waarneem. Maar als leiders die verkozen zijn ieders rechten te beschermen dat niet doen, moet je soms zelf optreden. Om niet te vergeten dat ook de levens van mensen zoals jij het verdedigen waard zijn.”

Eerder stelde zij in haar column vast: “Deze discussie gaat al lang niet meer om de kleur van Zwarte Piet. Maar om dat sommigen niet willen dat zwarte Nederlanders inspraak hebben en aandacht vragen voor hun achtergestelde politieke, economische, sociale en culturele positie in een land dat ook van ons is.”

Nou blijf ik als positivist maar hopen dat die “sommigen” van Gargard toch een kleine racistische minderheid is en blijft waarvan het belang dus sterk vergroot wordt door de giftige werking van de sociale media met hun bots en trollen en door eerder bedoelde luie journalisten.  Laat het overgrote deel alsjeblieft die hoofdzakelijk mannelijke goedzakken van Hertzberger zijn.

Laat de ratten maar in de riolen van het internet.

De filosoof Hannah Arendt schreef, dat “niet zozeer de overtuigde communist of nazi de ideale onderdanen van een totalitair regime zijn, maar al degenen die niet langer het onderscheid tussen waarheid en leugen kunnen maken.”

Blijf je daarom altijd afvragen of die bewering wel waar is en of dat besluit wel rechtvaardig is. Bedenk dat er vaak geen eenvoudige oplossingen bestaan voor complexe problemen. Integere oordeelvorming is ook een gewetensonderzoek, de uitkomst moet niet alleen voor jou maar voor iedereen rechtvaardig zijn.

Ja, dat valt niet mee hè, zo’n plicht tot oordelen en daarop handelen. Maar de rampen zijn niet te overzien als we die plicht verzaken. Als we ons nieuwe normen en waarden laten opdringen alsof het nieuwe tafelmanieren zijn, zonder die nieuwe normen zelf echt kritisch te beoordelen op sociale rechtvaardigheid, dan kunnen we opeens wakker worden in een nachtmerrie; in het Amerika van Trump of het Verenigd Koninkrijk van de Brexit-crisis.

Zo werd Europa ook opeens wakker in de Eerste Wereldoorlog. Onnadenkend, “slaapwandelend” liepen we massaal de loopgraven in, bij honderdduizenden uit vele landen. De schrijver Stefan Zweig  beschrijft in “De wereld van gisteren” het gevoel van velen toen, toen het al te laat was: „Zoals nooit tevoren voelden de duizenden, honderdduizenden mensen wat ze beter in vredestijd hadden kunnen voelen: dat ze bij elkaar hoorden.”

En ook het naziregime kon de bestaande normen en waarden van de ene dag op de andere vervangen waarbij het “niet” van “Gij zult niet doden” simpel werd geschrapt.

Ook kleinere dilemma’s vragen om een integer oordeel. Neem Gretha Thunberg’s acties. Wordt die zeer jonge milieuactiviste, 16 jaar, recht gedaan als zij een boze autistische heks wordt genoemd, die door haar ouders beter in bescherming had moeten worden genomen?  Of zijn haar verwijten aan de generaties boven haar oprecht en inderdaad een ongemakkelijke waarheid die verteld moet worden, maar die dus ook irritatie oproept. “How dare you, to look away”.

En is die 15-jarige zoon van de burgemeester van Amsterdam een crimineel, omdat hij een leegstaande woonboot had betreden met een onklaar gemaakte revolver? Of is een Haltproject een passende maatregel? Rond mijn 10^de schilderde ik mijn speelgoedrevolver zwart, zo leek die echt. Te echt en dus een verboden wapen volgens de politie.

Oordeel zelf.

Onlangs hield onze burgemeester ( van de gemeente Weststellingwerf) André van de Nadort,  een inspirerende voordracht over de zegeningen van de Europese samenwerking van na de Tweede Wereldoorlog.  (Zie hieronder)

Die voordracht kan je zien als  wat positievere variant op de verzuchting van oud bejaarde onheilsprofeten, die in reactie op de verwende onverschillige “jeugd van tegenwoordig roept: “Het moest maar weer eens oorlog worden!”.

Na zo’n lange vredeperiode lijkt dat “Nie wieder” argument wel uitgewerkt.  Al  lijken we in dit verband de Balkanoorlog van de jaren ’90 vaak te vergeten.

Rutten noemde Nederland tijdens de laatste verkiezingscampagne een ( breekbaar) vaasje. De titel van Maarten Doorman’s  mooie Opiniestuk in de NRC van dit weekend kreeg de titel mee: “Europa is een broze beschaving”   Na een herlezing van Stefan Zweig’s “De wereld van gisteren” kwam Doorman tot de volgende inzichten en citaten.

Doorman schrijft: “Dat verleden met zijn slachtpartijen, ook die van de Eerste Wereldoorlog, is het nu vaak vergeten fundament van het hedendaagse, verenigde Europa. Een Europa dat al bijna driekwart eeuw geen oorlog meer kent, afgezien van de al te vaak genegeerde Balkanoorlog uit de jaren ’90 met zeker honderdduizend doden.”

Doorman geeft ook aan dat het Europa van voor de Eerste Wereldoorlog al welvarend, sociaal en democratisch was en vol ontwikkelingen en optimisme.

Tot die aanslag op de Oostenrijks-Hongaarse troonopvolger Frans Ferdinand.  Hij schrijft: “Maar plotseling viel er een schot, in diezelfde Balkan (zie hierboven) , en was het allemaal voorbij. Binnen enkele weken stapten honderdduizenden jongens zingend op de trein en vertrokken onder nationale vlag naar de loopgraven, de granaten, het gifgas, gangreen, de doodslag en waanzin. De Europese beschaving die Zweig hartstochtelijk beleefde, bleek broos als de vleugel van een opgezette vlinder.

Dan citeert Doorman  een indrukwekkend mooie zijn van Zweig:  „Zoals nooit tevoren voelden de duizenden, honderdduizenden mensen wat ze beter in vredestijd hadden kunnen voelen: dat ze bij elkaar hoorden.” Ja, die woorden overtreffen de regel uit “The Big Yellow Taxi” van Joni Michell: “Don’t it always seem to go.  That you don’t know what you’ve got ‘til it’s gone?” toch in schoonheid en zeggingskracht.

Ja, “Alles van waarde is weerloos” schreef Lucebert.

De joodse Zweig zelf,  die Engeland niet meer binnen mocht nadat de Duitsers Polen waren binnegevallen maakte in februari 1942 In Brazilië samen met zijn vrouw een eind aan hun leven.

Het stuk van Doorman eindigt met :

“De wereld van gisteren laat zien dat onverschilligheid jegens een humaan en democratisch Europa onverwachts snel tot een onaangename toekomst kan leiden, dat we daarom niet schouderophalend aan deze verkiezingen voorbij mogen gaan en dat we al helemaal niet moeten denken dat terugkeer naar de natiestaat van weleer enige bescherming tegen een boze buitenwereld biedt.”

Ga dus verantwoord stemmen 23 mei !